Categorie: Columns

Bordeaux 2019

DE EVENWICHTIGE, LINEAIRE KWALITEIT VAN BORDEAUX 2019

Het oogstjaar 2019 is geen uitzonderlijk jaar zoals vorig jaar op vat, toen Bordeaux-wijnmakers een bijna-wonder in hun wijngaarden verrichtten door rijpe en weelderige druiven te plukken in een late, droge en warme oogst na maanden van problemen, waaronder hagel en meeldauw. Maar zoveel van de 2019-wijnen zijn van hetzelfde kwaliteitsniveau als 2018, zij het met minder uitbundigheid en zachtheid in fruit en tannine. De wijnen lijken meer typisch voor Bordeaux – en dat is maar goed ook – met een balans tussen alcohol, koel en blauw fruit en fijne lineaire tannines die verfijnd en gedreven zijn. “2019 bezit de diepte en dichtheid van die van het oogstjaar 2018 of 2010 maar met iets minder intensiteit”, aldus oenoloog Thomas Duclos, een wijn met wat fijne sensualiteit zoals de 2015 stijl. “De grote evolutie van Bordeaux in de afgelopen jaren lijkt mij het vermogen te zijn om geweldige wijnen toegankelijker te maken in hun jonge jaren. En ik denk dat 2019 daar een heel goed voorbeeld van is”. Het jaar 2019 is in vergelijking met de geweldige vintage uit 2010, iets minder sober en intens. “De wijnen van 2019 vergeleken met 2018 verhouden zich een beetje hoe 2016 zich verhield tot 2015 en 2010 zich verhield tot 2009”, zegt flying wijnmaker en oenoloog Michel Rolland.

Dat wil in feite zeggen, iets fijner en toegankelijker.

“De wijnen van 2019 zijn de perfecte wijnen voor hebzuchtige wijnliefhebbers”, zei Hubert de Boüard, wiens familie eigenaar is van een van de topchâteaux van de rechteroever, Château Angelus, en die ook een vooraanstaand adviserend oenoloog in Bordeaux is. “De wijnen zijn al erg lekker en het zijn sexy wijnen.”

De druiven waren door het regelmatig seizoen in z’n algemeenheid fysiologisch goed rijp wat de kans gaf voor menig wijnmakers van zowel de rechteroever als de linkeroever een mooie blend te maken.

Tannines waren voldoende rijp waardoor dit oogstjaar zich toegankelijker is in de wijn.  En ja , Château d’Issan in Margaux met Emmanuel Cruze als mede-eigenaar meldt dat de wijn eenvoudiger was om samen te stellen in vergelijking met de oogstjaren 2015, 2016 en 2018.

En niet te vergeten de Châteaux in St.-Ethèpe. Een kanttekening; “Als we in september geen regen hadden gehad, zouden we meteen wat kwaliteit hebben verloren”, gaf Cos d’Estournel’s technisch directeur Dominique Arangoits, toe.  En warempel, deze Cos d”Estournel 2019 is de beste wijn van de vintage die ik tot nu toe heb mogen en kunnen proeven. De verwachting is dat de prijs aanmerkelijk lager zal zijn dan het voorgaande jaar;  deze vintage kan van château tot château wel 10 tot 20% minder duur op de markt komen. Een reden te meer om deze vintage in te kopen als u weet graag een heerlijk glas Bordeaux te willen drinken in de toekomst.

Bordeaux toujours Bordeaux !

 

© Noël Vanwittenbergh

Michelin Award Sommelier Nederland 2019

Sauternes – Bordeaux 2020

Ik weet nog toen verleden jaar Grand Maître Hub en Vinothécaire Thierry het thema presenteerden; Sauternes het goudgele vloeibaar zoete vocht dat menigeen kan bekoren. Wat concludeerde ik tijdens de Masterclass; Sauternes kan je best harmoniëren met een voorgerecht, tussengerecht, hoofdgerecht en niet alleen dessert. Eureka… !

Deze door botrytis bepaalde smaak kan ons echt bekoren.  Alleen botrytis…? Nee, de droge strakke variant verleidde ons bij het voorgerecht.

‘Y’d’ Yquem bracht ons in vervoering, u niet?! Met die verleidelijke frisse aanzet, dat mooi groen-fruit genuanceerd-sémillon karakteristieke in deze wijn gaf zelfs een tikkeltje smeuïgheid.

Oh ja,. ..dat gezegd en gelezen de literatuur, 2020 versus 2011, was en is dit ook een goed Sauternes jaar?

Laten we het jaar 2020 de revue passeren:

  • Die lockdown in het eerste gedeelte van het seizoen
  • Nieuwe sanitaire maatregelen
  • De gewoonlijk oogstteams zijn niet meer
  • Het welkomsgevoel bij lunches en soupers,

en dit allemaal om de gezonde rijpe druiven te oogsten.

Maar het jaar begon regenachtig en vervolgens warm. In juli en augustus regende het 60% minder dan het gemiddelde. Daardoor was de oogst wat vroeger, denk maar voor de witte druivensoorten 15 dagen eerder, we lezen hier begin augustus. De rode druivenoogst was zelfs zeven dagen vroeger, want september en oktober had een zomers, warm karakter.

Maar ja, we spraken toch over Sauternes ?  Storm in maart/april, wat hagel met 80% verlies. Begin mei toch wat stormweer met 200 mm meer water (lees 200 liter per vierkante meter). Gelukkig was het daarna mooi weer waardoor de flowering – véraison rond 20 mei een feit was. Ja, hier spraken we over gelijke paralellen met 2003 en 2011.

Voor de bedoelde droge wijnstijl was de oogst dan ook in Sauternes en Barsac in de week van 13 September. Voor de botrytis was het wachten tot 21 september na een licht regenval (5 mm) op 18de. Beetje regen erna hield het oogsten van de gezonde druiven achter tot de 28ste. Het laatste gedeelte werd echter in het weekend van 17/18 oktober geoogst.

Botrytis kwam vroeg aan en verspreidde zich snel; een koele tweede seizoenshelft zorgde ervoor dat druiven hun zuurgraad behielden. Het resultaat is pittig, gedetailleerd (abrikoos en nectar), puur en vineus.

Tegenwoordig is ongeveer 10% van alle wijn die in Bordeaux wordt gemaakt, witte wijn, waarvan 9% droog wit is en de resterende 1% de zoete witte wijnen uit Sauternes.

Om als AOC Bordeaux Blanc geëtiketteerd te worden, moet er minimaal 25% Sauvignon Blanc in de blend zitten. Wel, die Sauvignon Blanc geeft frisheid en een strakke struktuur. 

Van alle Sémillon die in Frankrijk wordt geteeld, bevindt bijna 62% zich in Bordeaux, het dichtst bij Sauternes en Barsac, waar het goed is voor meer dan 75% van de wijnstokken. Sémillon is karakteristiek rond en vol van smaak, met aroma’s van abrikozen en honing, en staat bekend om zijn vermogen om te rijpen. Muscadelle is de complementaire variëteit in droge en zoete witte wijnen.

Uiteindelijk blijft de vraag, wordt het ook zo’n goed Sauternes jaar als 2011 ?

Zo ja, begrijp je, dan staan we weer te trappelen om zo’n fles te bemachtigen.

Bordeaux toujours Bordeaux!

© Noël Vanwittenbergh

Michelin Award Sommelier Nederland 2019

Bordeaux II

Het relaas van 2019 en de daaruitvloeiende gevolgen

Alle Bordeaux-jaargangen – en alle en primeur- campagnes waartoe ze aanleiding geven – zijn uniek. Maar, zoals George Orwell het misschien gezegd zou hebben, hoewel ze allemaal uniek zijn, zijn sommige unieker dan andere!  Bordeaux 2019 is misschien wel de ‘uniekste’ van allemaal.

Drie factoren hebben bijgedragen aan het buitengewone en ongekende karakter van Bordeaux 2019:

  • de klimatologische omstandigheden en de uitdagingen die ze vormden in zowel de wijngaard als de kelder;
  • de turbulente en uitdagende marktsituatie waarin deze wijnen worden vrijgegeven;
  • het resulterende karakter van de beginnende campagne die volgde (en die natuurlijk nog erg in de kinderschoenen staat als ik schrijf).

Het kenmerkende is zelf het gevolg van een toevallige opeenvolging van goedaardige weersomstandigheden die precies op het juiste moment kwamen. Volgens wijnmakers en châteaux eigenaren was 2019 als een ‘wonderwijnoogst’ (de term werd onafhankelijk van elkaar zowel gebruikt door zowel Dominique Arangöits bij Cos d’Estournel als door Frederic Faye van Figeac).  Geen systematische hagelschade (zoals in 2017) en geen systematische dreiging van meeldauw en rot (zoals in 2018).

Maar er was de intermitterende, systematische en groeiende uitdaging van waterstress en, in sommige wijngaarden, extreme waterstress. Maar telkens als dit de vintage compromitterend dreigde te worden (zoals het gebeurde, vooral in de tweede helft van september in de Medoc, de Graves en de rechteroever), gingen de hemelen open en leverden ze net genoeg regen om opnieuw in te stellen en herstartte de groeicyclus.

Cruciaal is de aanzienlijke neerslag die viel op 22 september aan de linker- en rechteroever waardoor een potentiële ramp afgewend werd. Want het zorgde ervoor dat de druiven volledig rijp werden en met meer gematigde hoeveelheden alcohol – precies op het moment dat het leek alsof dit niet langer mogelijk was.

2019 is dan ook een hot vintage, gekenmerkt door hoge tannines afkomstig van geconcentreerde ietwat gedroogde druiven; met een alcoholgehalte evenredig zoals in 2018. Maar het is ook een vintage die wordt gekenmerkt door een hoge zuurgraad en de daarmee gepaard gaande frisheid en hoge fruitconcentratie.

Net als de regen die viel op de 22e september, gevarieerd in een handvol zeer vroege of zeer laat geplukte, overgeëxtraheerde en overwerkte St Emilion-eigenschappen. In de witte stijl Bordeaux valt op dat de frisse eigenschappen aanwezig waren.

De leidende crus op de betere terroirs deed het doorgaans goed. In 2018 was het probleem schimmel en rot. Dit was praktisch overal en (op enkele uitzonderingen na) een bedreiging, ongeacht de kwaliteit van iemands terroir. Het zou bijzonder destructief blijken te zijn in biologische wijngaarden zoals die van Palmer en Pontet-Canet. In 2019 is het echter veel moeilijker om te generaliseren.

Maar met het risico van over-generalisatie, gaat het grote probleem over suiker en alcohol – en de relatie tussen beide. Druiven hadden in 2019 geen gebrek aan suiker. En suiker is natuurlijk potentiële alcohol. De vroeg geoogste wijnen, hoewel vaak met enige compenserende frisheid vanwege hun hogere zuurgraad, bevatten veel alcohol – in sommige gevallen overdreven.

Toch zijn er ook problemen bij later geoogste wijnen – van sur-maturité in sommige gevallen en van een gebrek aan versheid in andere.

En, bijna ongeacht de plukdata, zijn er een aantal wijnen die, althans voor mijn smaakpapillen, niet worden ontsierd door alcohol, maar door de aanwezigheid van restsuiker. Dit komt in feite vaker voor bij wijnen met een lager alcoholgehalte, maar beperkt zich daar lang niet toe. Soms komt het door de toastigheid van eik, maar net zo vaak komt het door problemen met gedeeltelijk vastgelopen vinificatie (en de inefficiënte omzetting van suiker in alcohol); het kan ook komen door de keuze in sommige gevallen van gekweekte giststammen die minder efficiënt zijn in het omzetten van suiker in alcohol.

Het roept in de toekomst enige bezorgdheid op over brettanomyces (en het daarmee gepaard gaande verhoogde risico op vluchtige zuurgraad) in sommige wijnen. Interessant is dat ik tijdens de recente UGCB-retasting in Parijs van het jaartal van 2017, 3 of 4 met brett besmette monsters opmerkte. Brett, zo lijkt het, is een steeds groter risico omdat de gemiddelde temperatuur in zowel de wijngaard als de kelder blijft stijgen in een context van opwarming van de aarde.

Van klimaatstuwing tot marktstuwing

2019 is misschien wel een uitdagende – of in ieder geval een extreem stressvolle – vintage in de wijngaard gebleken. Maar die uitdagingen en angsten zijn niets vergeleken met de uitdagingen en angsten die verband houden met de marktomstandigheden waarin deze wijnen nu worden vrijgegeven.

De primeur van deze wijnen werd verplaatst daar Convid hier roet in het …..strooide.

Maar er zijn enkele opvallende overeenkomsten. Pontet Canet – de enige grote release van de campagne tot nu toe – bracht zijn 2018 uit op 24 mei 2019 en zijn 2019 op 28 mei 2020. Het is verre van ondenkbaar dat de eerste groei (of in ieder geval degenen die blijven doorgaan met het spelen van het en primeur-spel) hun 2019s eerder in het jaar zullen uitbrengen dan de 2018s, maar dat onderstreept alleen maar hoe uitzonderlijk de 2019-campagne is.

Het is niet overdreven om te suggereren dat de marktomstandigheden rond de Bordeaux 2019 en primeur- campagne ongunstiger zijn dan ooit tevoren. Stephanie de Boüard-Rivoal bij Angelus heeft ze vergeleken met die in 1930 voor de release van de vintage uit 1929. Dat klinkt misschien hyperbolisch – en misschien is het ook bedoeld om hyperbolisch te klinken; maar het is helemaal geen slechte analogie. Het is echt zo erg.

Laten we kijken wat de Heren gaan doen in Bordeaux.
Spannend…? Dat wordt het zeker !

Bordeaux toujours Bordeaux

© Noël Vanwittenbergh

Michelin Award Sommelier Nederland 2019

Bordeaux

Ja, we zitten nu toch weer eind mei.

Niet vergeten dat ondanks deze tijd ook de natuur zijn ritme heeft. Eerste knoppen van de wijnplanten staan in de start blokken om tot wijnranken uit te groeien.
De lente van 2020 doet denken aan het voorjaar 2011 (712 zonuren) overtreffen.
De bloeseming vindt en vond reeds plaats in de tweede helft van mei dit jaar.
Oh ja, vergeet niet dat 2011 vele goede witte Bordeaux voortbracht.
Denk maar aan de Sauternes uit Barsac en Bommes.
!er Cru Classé Chäteaux:  Riesssec, Guiraud, Coutet, Suduiraut en La Tour Blanche.

De botrytis arriveerde vroeg en verspreidde zich snel; een koele tweede helft van het seizoen zorgden ervoor dat druiven hun zuurgraad konden behouden. Wijnen zijn pittig, gedetailleerd, puur en gedreven.

Uiteindelijk resulteerde het jaar 2011 in een ietwat wat moeilijk phenologische rijpheid van Cabernet Sauvignon met wat af en toe gerijpte Merlot in de Pomerol, Château l’Enclos, Le Gay, la Violette.
De regen speelde hier in de zomer een meesterlijke rol, doch niet in voordeel van de wijnen aan de left bank. Die waren merendeel samengesteld uit voorgenoemde druivensoorten. Uitzondering vormen hier bijvoorbeeld Châteaux Branaire-Ducru en Kirwan.

Cabernet Franc daarentegen resulteerde aan de right bank, Saint-Emilion, bij betere resultaten. Hier schrijven en lezen we dan ook van de hoger geclassificeerde wijndomeinen.

Château Fonplegade
Eigenlijk lag Cabernet Franc aan beide zijden van de rivier aan de basis van goed drinkbare wijnen, met frisse fruitige nuances en zacht gerijpte tannines. Gaan we 2020 tegemoet zoals 2011?

Geef mij maar ietwat regen in juni en zonnige maanden in juli en augustus. September en Oktober gematigd. Maar ja, het weer laat niet met zich sollen, dus laten we van het meest positieve uitgaan.

Bordeaux toujours Bordeaux !

Noël Vanwittenbergh

Michelin Award Sommelier Nederland 2019